ΟΜΙΛΙΑ τοῦ π. Ἀστερίου Χατζηνικολάου μὲ θέμα: «Ἀνακαλύπτουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ ὁδηγὸ τὸν Μέγα Βασίλειο»

ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἀστέριος Χατζηνικολάου, Προϊστάμενος τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», μίλησε μὲ θέμα: «Ἀνακαλύπτουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ ὁδηγὸ τὸν Μέγα Βασίλειο».

«Μὲ πολλὴ χαρὰ σήμερα ὑποδεχόμαστε στὸν Ναό μας γιὰ ἄλλη μια φορὰ τὸν Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Ἀστέριο Χατζηνικολάου, Προϊστάμενο τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ». Μᾶς τιμᾶ ἡ παρουσία τοῦ π. Ἀστερίου, ὁ ὁποῖος παρὰ τὸ βεβαρυμένο πρόγραμμά του εἶναι κοντά μας». Μ’ αὐτὰ τὰ λόγια ὑποδέχθηκε ὁ Προϊστάμενος τοῦ Ναοῦ π. Θεμιστοκλῆς Χριστοδούλου, τὸν π. Ἀστέριο Χατζηνικολάου, ὁ ὁποῖος ἀρχικὰ εὐχαρίστησε τὸν π. Θεμιστοκλῆ γιὰ τὴν πρόσκληση «σ’ αὐτὴ τὴν ἱερὴ σύναξη στὴν ὄμορφη καὶ συγκινητικὴ περίοδο τῆς ἀναμονῆς τῆς μεγάλης γιορτῆς τῶν Χριστουγέννων», ὅπως ἀνέφερε.

Ὁ π. Ἀστέριος στὴν ὁμιλία του ἀσχολήθηκε μὲ μιὰ ὁμιλία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἡ ὁποία ἑστιάζει σὲ δύο λέξεις: πρόσεχε σεαυτῷ, δηλ. πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου. Τὸ παράγγελμα αὐτὸ ὁ Μέγας Βασίλειος τὸ ἔχει πάρει ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης Δευτερονόμιο καὶ στὴν ὁμιλία του ἀναλύει τὸ περιεχόμενό του. Αὐτὴ τὴν ἀνάλυση παρουσίαε ὁ π. Ἁστέριος ἁπλᾶ καὶ κατανοητὰ δίδοντας ταυτόχρονα ὅλο τὸ βάθος τῆς θεολογικῆς θεώρησης τῆς φράσης ἀπὸ τὸν Μέγα Βασίλειο.

Ὁ λόγος τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, λέει ὁ π. Ἀστέριος, στὴν ὁμιλία αὐτὴ εἶναι βαθύς, πρωτότυπος, πολὺ πνευματικὸς καὶ βοηθητικός, πραγματικὰ θὰ μᾶς ὁδηγήση στὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε τὸν ἑαυτό μας. Τί σημαίνει ἡ φράση πρόσεχε σεαυτῷ:

α) Εἶναι διπλῆ ἡ προσοχή: ἡ μία, νὰ προσέχουμε μὲ τοὺς σωματικοὺς ὀφθαλμούς. Δὲν ἐννοεῖ ὅμως αὐτό, διότι, ὅπως λέει ὁ Μέγας Βασίλειος, δὲν μποροῦμε νὰ προσέξουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ τοὺς ὀφθαλμούς μας. Τὰ μάτια μας δὲν μποροῦν νὰ δοῦν τὰ μάτια μας, δὲν βλέπουν τὴν κορυφή μας, δὲν βλέπουν τὰ νῶτα μας.

β) Ὁ Μεγάλος Πατὴρ ἐννοεῖ ὅτι πρέπει νὰ προσέξουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ τὰ πνευματικά μας μάτια. Ἀπὸ παντοῦ, ἐπισημαίνει ὁ Ἅγιος, νὰ βλέπης τὸν ἑαυτό σου μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς, διότι παντοῦ ὑπάρχουν παγίδες ποὺ στήνει ὁ ἐχθρός. Ὁ ἄνθρωπος πολεμᾶται ἀπὸ πολλὲς κατευθύνσεις:

ἐξ ἀριστερῶν εἶναι ὁ εὐθὺς πὀλεμος ποὺ μᾶς κάνει ὁ διάβολος,

ἐκ δεξιῶν εἶναι οἱ λογισμοὶ τῆς ὑπερηφανείας, ἄν τύχη καὶ νικήσουμε στὴν κατ’ εὐθεῖαν ἐπίθεσή του,

ἀπὸ μπροστὰ μᾶς πολεμὰ μὲ αὐτὰ ποὺ περιμένουμε νὰ ἔρθουν καὶ μᾶς βάζουν φόβους.

ἀπὸ πίσω, μὲ αὐτὰ ποὺ ἔχουμε ἢδη ζήσει, πτώσεις παλιές, ποὺ μᾶς φέρνει στὸν νοῦ μας.

ἀπὸ πάνω, ὅταν βάζουμε στόχους πάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις μας, δὲν τοῦς πετυχαίνουμε, ἀπογοητευόμαστε καὶ σταματοῦμε.

ἀπὸ κάτω, ὅταν οἱ στόχοι μας εἶναι κατώτεροι τῶν  δυνατοτήτων μας, ὁπότε χαλαρώνουμε.

ἀπὸ μέσα, μὲ τὶς ἐμπαθεῖς μας διαθέσεις.

ἀπ’ ἔξω, μὲ τὶς προκλήσεις καὶ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ κόσμου.

Αὐτὸ ἐννοεῖ ὁ Μέγας Βασίλειος ,  ὅταν λέει πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου ἀπὸ παντοῦ

γ) Προσοχὴ μήπως στὴν καρδιὰ γεννηθῆ κάτι κακό, διότι οἱ ἄνθρωποι εἶναι εὔκολοι στὶς ἐσωτερικὲς ἁμαρτίες. Ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ποὺ μᾶς ἔπλασε γνωρίζει τὶς καρδιές μας κι ὅτι ταὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἁμαρτίας ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν καρδιά μας, γι’ αὐτὸ ζητεῖ τὴν καθαρότητα τοῦ νοῦ. Ἡ ἁμαρτία πρῶτα συλλαμβάνεται μὲ τὸν νοῦ κι ἔπειτα πραγματοποιεῖται. Μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἁμαρτάνη ἐσωτερικὰ καὶ νὰ μὴν φαίνεται. Οἱ σκέψεις εἶναι οἱ πράξεις τοῦ νοῦ.

Συνεχίζοντας ὁ Μ. Βασίλειος κάνει μιὰ πρωτότυπη ἀνάλυση  τῶν σχετικῶν μὲ τὸν ἄνθρωπο πραγμάτων γιὰ νὰ δείξη ποιός εἶναι πραγματικὰ ὁ ἄνθρωπος. Μιλᾶ γιὰ τὴν πραγματικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ὅσα εἶναι τοῦ ἀνθρώπου καὶ ὅσα εἶναι γύρω ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἔτσι ἐρχόμαστε στὴν τέταρτη σημασία τοῦ πρόσεχε σεαυτῷ:

δ) ὁ ἄνθρωπος νὰ προσέχει στὸν ἑαυτό του καὶ ὄχι στὰ δικά σου οὔτε σ’ αὐτὰ ποὺ εἶναι γύρω ἀπὸ σένα ἀλλὰ στὸν ἑαυτό σου, δηλ. στὴν ψυχή σου. Διότι ἄλλοι εἴμαστε ἐμεῖς, ἄλλα αὐτὰ ποὺ ἀνήκουν σ’ ἐμᾶς κι ἄλλα αὐτὰ ποὺ εἶναι γύρω ἀπὸ ἐμᾶς.  Ἐμεῖς εἴμαστε ὁ ἐσωτερικὸς ἄνθρωπος, δικά μας εἶναι τὸ σῶμα μας καὶ οἱ αἰσθήσεις μας, καὶ τὰ γύρω ἀπὸ ἐμᾶς εἶναι τὰ χρήματα, τα κτήματα, οἱ σπουδές, οἱ τίτλοι, τὰ ἀξιώματά μας. Τὰ δικά μας καὶ τὰ γύρω ἀπὸ ἐμᾶς ὑπηρετοῦν τὴν πρόσκαιρη ζωή. Ἄρα προσοχὴ στὴν ψυχή. Δίνει τόση ἀξία στὴν ψυχή , ὥστε ταυτίζει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὴν ψυχή του.

ε) Νὰ καταλάβη ὁ ἄνθρωπος τὴν ψυχή του, ἄν εἶναι ἰσχυρή ἢ ἄν νοσῆ  σὲ κάτι. Νὰ διακρίνη τὰ ἁμαρτήματά του. Τὰ βαριὰ χρειάζονται ἐξομολόγηση, νηστεία. ἀγρυπνία. Νὰ μάθουμε τὸν ἑαυτό μας, αὐτὸν τὸν μέγα ἄγνωστο.

στ) Νὰ μὴν ἀσχολῆται πολὺ ὁ ἄνθρωπος μὲ τοὺς ἄλλους. Νὰ μὴν κοιτᾶ τὰ λάθη τῶν ἄλλων , νὰ μὴν σχολιάζη, νὰ μὴν κατακρίνη. Νὰ στρέφη τὰ μάτια τῆς ψυχῆς του στὴν  ἔρευνα τοῦ ἑαυτοῦ του. Μὴν παύσης, λέει ὁ Μ. Βασίλειος, τὸν ἑαυτό σου.

ζ) Τὸ πρόσεχε σεαυτῷ βοηθᾶ καὶ στὰ καλὰ καὶ στὶς δοκιμασίες, ὥστε ὅταν ὅλα εἶναι καλά, νὰ μὴν ἔχης ἀλαζονεία κι ἄν βρεθῆς σὲ δύσκολες καταστάσεις, νὰ μὴν πέσης στὴν δυσθυμία καὶ τὴν ἀπόγνωση.

η) Προσέχοντας τὸν ἑαυτό μας φτάνουμε στὸν Θεό. Ἡ αύτογνωσία ὁδηγεῖ στὴν Θεογνωσία. Ἡ ἀκριβὴς κατανόηση τοῦ ἑαυτοῦ μας χειραγωγεῖ στὴν ἔννοια τοῦ Θεοῦ.

θ) Ὁ ἄνθρωπος εἶναι σῶμα καὶ ψυχή. Νὰ σκεφθοῦμε πῶς συνδέονται σὲ μία ἑνότητα καὶ πῶς ἐπηρεάζει τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Πῶς ἡ ψυχὴ δίνει δύναμη στὸ σῶμα, πῶς τὸ σῶμα ἐπηρεάζει τὴν ψυχή: πονᾶ τὸ σῶμα λυπᾶται ἣ ψυχή, πῶς ἡ ψυχή, ὅταν γλιστρήση στὰ πάθη τοῦ σώματος χάνει τὴν ὀμορφιά της καὶ πῶς ὅταν καθαρθῆ ἀπὸ τὴν κακία καὶ τὰ πάθη της, μὲ τὴν ἀρετὴ ἀνατρέχει πρὸς τὴν ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ.

η) Νὰ θαυμάση ὁ ἄνθρωπος ὁ ἄνθρωπος πῶς ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸ σῶμα κατάλληλο οἶκο τῆς ψυχῆς. Πῶς ἔφτιαξε ὄρθιο τὸν ἄνθρωπο, γιὰ νὰ μὴ βλέπη κάτω, τὴν γαστέρα καὶ τὴν γῆ, ἀλλὰ νὰ βλέπη τὸν οὐρανό. Ἀπὸ τὴν διάπλαση τοῦ σώματος νὰ εἶναι ὄρθιο φαίνεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος γιὰ τὰ ψηλά.

Ἀπ’ὅλα αὐτά, καταλήγει ὁ Μέγας Βασίλειος, θὰ καταλάβης τὴν ἀνεξιχνίαστο σοφία Αὐτοῦ ποὺ σὲ ἔπλασε ὥστε νὰ πῆς κι ἐσὺ μὲ τὸν προφήτη: «Ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσις Σου ἐξ ἐμοῦ».

Πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου γιὰ βρῆς τὸν Θεὀ.

Μετὰ τὸ πέρας τῆς ὁμιλίας ἀκολούθησε Ἐνοριακὸ Ἀρχονταρίκι.